Wist je dat... ... er voor bijna elk huis wel een geschikte warmtepomp is?
Wat is een warmtepomp?
Een warmtepomp vervangt je cv-ketel, of werkt met de cv-ketel samen. Dat laatste noemen we een hybride warmtepomp. Je verwarmt je huis en - als de warmtepomp je cv-ketel vervangt - ook het water voor de douche en keuken. Een warmtepomp werkt op elektriciteit en gebruikt warmte uit de lucht of bodem. Hierdoor is een warmtepomp energiezuinig. Met een warmtepomp heb je minder gas nodig of kun je helemaal van het gas af. Dat is goed voor het klimaat, en het betekent ook dat je geld gaat besparen op je energierekening.
In de toekomst moeten alle huishoudens van Nederland van het aardgas af zijn. Bereid je hier alvast op voor en ga meteen informatie verzamelen over een warmtepomp. Wacht niet te lang, want je kunt nu subsidie krijgen voor een warmtepomp. Dat maakt het nog aantrekkelijker om er nu een te nemen!
Welke warmtepomp past bij mijn woning?
Er zijn veel verschillende soorten warmtepompen. Het belangrijkste onderscheid is dat tussen een volledig elektrische warmtepomp (all electric) en een hybride warmtepomp. Een volledig elektrische warmtepomp zorgt niet alleen voor verwarming van je huis, maar ook voor het warme water in de keuken en badkamer. Je cv-ketel kan de deur uit. Hij is geschikt als je huis redelijk tot goed geïsoleerd is. Een hybride warmtepomp werkt samen met je cv-ketel. Lees hier meer over de verschillen.
Foto's: hoe ziet een warmtepomp eruit?
/
Hoe werkt een warmtepomp?
Je kunt de werking van een warmtepomp vergelijken met een koelkast. Een koelkast koelt doordat hij warmte verzamelt uit de lucht in de koelkast, en die afgeeft aan de lucht buiten de koelkast. Een warmtepomp verzamelt warmte uit de buitenlucht, bodem of het grondwater, verhoogt de temperatuur met behulp van wat elektriciteit en geeft die warmte binnen in huis af. Hierdoor kan een warmtepomp met 1 kilowattuur aan stroom 3 tot 5 kilowattuur aan warmte maken. Vergelijk dit eens met een elektrisch kacheltje, inductie cv-ketel of elektrische vloerverwarming: die maken van 1 kilowattuur stroom 1 kilowattuur warmte.
De techniek van de warmtepomp is niet nieuw: het bestaat al lang! Wil je weten hoe het werkt? De video legt het in ongeveer 4 minuten uit.
Je ziet deze inhoud niet omdat je onze cookies niet hebt geaccepteerd.
Instellingen wijzigen
Wist je dat Een warmtepomp haalt warmte uit de lucht of bodem en kan zo met 1 kilowattuur stroom 3 tot 5 kilowattuur aan warmte maken.
Warmtepomp: geen of minder gas
De warmtepomp gebruikt de warmte die in de buitenlucht of bodem zit. Om die warmte bruikbaar te maken is stroom nodig. Je zult dus merken dat je stroomverbruik toeneemt. Daar staat tegenover dat je geen gas gebruikt (of bij een hybride warmtepomp: 60 procent minder gas voor verwarming). En een warmtepomp gebruikt de stroom heel efficiënt: van 1 kWh stroom maakt een warmtepomp 3 tot 5 kWh warmte.
Alles bij elkaar gaat jouw CO2-uitstoot daardoor omlaag. Vergeleken met een hr-ketel op gas daalt jouw CO2-uitstoot door verwarming en warm water met 30 tot 65 procent. En als in de toekomst alle stroom duurzaam wordt opgewekt, wordt de CO2-uitstoot van de warmtepomp nog lager.
Hoe efficiënt een warmtepomp met energie omgaat, wordt meestal uitgedrukt als COP: Coëfficiënt of Performance. Maar het rendement is niet het hele jaar door gelijk: het hangt bijvoorbeeld af van de buitentemperatuur, hoe je de warmtepomp gebruikt en in wat voor woning hij staat. Daarom wordt vaak de ‘Seasonal Coefficient of Performance’ (SCOP) gebruikt: dat is het jaargemiddelde. Met de SCOP kun je het gemiddelde rendement van warmtepompen met elkaar vergelijken. Een SCOP van 4,0 wil zeggen dat er 4 keer zoveel warmte door de pomp wordt geleverd als er aan elektrische energie in gaat. Eén kWh elektriciteit levert dus 4 kWh warmte op. Je kunt ook zeggen dat de warmtepomp dan een rendement van 400% heeft. Op deze manier kun je een warmtepomp ook vergelijken met bijvoorbeeld een cv-ketel. Een moderne hr-ketel heeft voor verwarming een rendement van ongeveer 93%. Gewone elektrische verwarming heeft een rendement van 100%.
Het hoge rendement van 400% geldt voor de verwarming van je huis. Voor warm water is het rendement wat lager: ongeveer 170%. Maar ook dat is een stuk hoger dan van een elektrische boiler of hr-ketel.
Milieuwinst van een warmtepomp
Een warmtepomp bespaart tijdens het gebruik veel energie en zorgt voor veel minder CO2-uitstoot dan een gasgestookte cv-ketel. Maar net als een cv-ketel heeft een warmtepomp ook milieu-impact. Nog niet alle elektriciteit is volledig groen en er zijn grondstoffen nodig om de warmtepomp te maken, bijvoorbeeld metaal, plastic, elektronica en koudemiddel. En ook de productie en het vervoer kost energie.
Hoevéél klimaatvriendelijker een warmtepomp uiteindelijk is dan een cv-ketel, hangt af van hoe je hem gebruikt, maar ook van het koudemiddel dat erin zit en hoe duurzaam de stroom is die je gebruikt. Maar zelfs bij een koudemiddel met een sterk broeikaseffect en grijze stroom is een warmtepomp beter voor het klimaat dan een cv-ketel. En de klimaatwinst is nog groter als je kiest voor een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel en voor groene stroom.
Het is wel belangrijk dat de milieu-impact van apparaten zo klein mogelijk is. Dat kan door materialen te hergebruiken of recyclen, en te zorgen dat apparaten langer meegaan.
Een warmtepomp is voor het klimaat altijd beter dan een cv-ketel.
Hoe zit het met het koudemiddel?
Een warmtepomp gebruikt een koudemiddel om te kunnen werken. Daarvoor worden nu nog vaak synthetische koudemiddelen gebruikt, bijvoorbeeld fluorkoolwaterstoffen (hfk’s). Dat zijn zeer sterke broeikasgassen. In nieuwe warmtepompen zit steeds vaker een natuurlijk koudemiddel, zoals propaan, isobutaan, CO2 of ammoniak. Dat zijn veel minder sterke broeikasgassen en dus de meest klimaatvriendelijke keuze. Kies daarom als het even kan voor een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel. Bijvoorbeeld een monoblock warmtepomp voor buiten met propaan.
Waarom is het koudemiddel belangrijk?
Het koudemiddel zit in de warmtepomp opgesloten, in een gesloten circuit. Zolang het daar zit, kan het geen kwaad. Waarom is het dan toch belangrijk? Dat is omdat er tijdens de levensduur wat van dit koudemiddel kan . Het komt dan in de lucht terecht. Bij propaan is dat niet zo erg: het broeikaseffect is heel klein. Synthetische koudemiddelen hebben een veel groter broeikaseffect. De klimaatimpact van koudemiddel R32 (dat veel wordt gebruikt) is bijvoorbeeld ruim 200 keer groter dan van propaan. En er zijn ook synthetische koudemiddelen met een 1000 keer zo groot klimaateffect. Toch is een warmtepomp voor het klimaat altijd beter dan een cv-ketel.
Niet alleen tijdens de levensduur ontsnapt er een beetje koudemiddel. Ook tijdens de installatie van de warmtepomp kan een beetje koudemiddel vrijkomen.
De hoeveelheid hangt af van het type koudemiddel en het type warmtepomp.
Synthetische koudemiddelen zijn meestal fluorkoolwaterstoffen (hfk’s). Die komen niet in de natuur voor, ze worden gemaakt. Ze hebben een zeer sterk broeikaseffect als ze in de lucht terechtkomen ('weglekken').
Maar er zijn steeds strengere Europese eisen voor de koudemiddelen. Daardoor wordt het klimaateffect van koudemiddelen bij nieuwe warmtepompen steeds kleiner. Vanaf 2025 mag het klimaateffect van synthetische koudemiddelen hooguit 750 keer sterker zijn dan CO2. Het synthetische koudemiddel R32 voldoet daaraan: dat is ruim 600 keer zo sterk als CO2. Synthetische koudemiddelen zoals R410a (ruim 2000 keer zo sterk) en R134a (1800 keer zo sterk) zijn vanaf dan verboden.
Natuurlijke koudemiddelen hebben een lage klimaatimpact: hooguit 3 tot 4 keer zo veel als CO2. Dat scheelt dus een hoop! Voorbeelden zijn propaan (R290), isobutaan (R600a), CO2 (R744) en ammoniak (R717). Het zijn stoffen die van nature voorkomen in het milieu. Propaan is vrij eenvoudig als koudemiddel toe te passen in een warmtepomp, maar heeft als nadeel dat het brandbaar is. De andere natuurlijke koudemiddelen hebben weer andere nadelen, waardoor ze in de praktijk niet veel worden toegepast in warmtepompen thuis.In een monoblock warmtepomp die buiten staat is het risico op brand klein en kan propaan wel worden gebruikt. Ontdek meer over de voordelen van een monoblock buiten.
Kies voor een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel. Dat zit bijvoorbeeld in een monoblock voor buiten met propaan.
Doe mee met de Verwarmingstest
Hoe goed is jouw huis al geïsoleerd? Wil jij weten of jouw huis al klaar is voor een warmtepomp? Zet je cv-ketel deze winter op 50 graden en ontdek: blijft het warm in huis, of wordt het bibberen? Meer weten en meedoen
Wist je dat... … 4 van de 5 mensen met een warmtepomp evenveel of zelfs meer comfort in huis ervaren dan met hun oude hr-ketel?
Tips voor het geluid van de buitenunit
Een hybride warmtepomp en een volledig elektrische warmtepomp op buitenlucht hebben meestal een buitenunit. Die lijkt op een airco. De ventilator en van deze buitenunit maken geluid als de warmtepomp draait. Dat is vooral in de herfst, winter en het vroege voorjaar, als je de ramen dicht hebt en geluiden van buiten dus minder hoort. Maar een volledig elektrische warmtepomp kan ook 's nachts aangaan en werkt ook in de zomer voor warm water.
Hoe hoger het vermogen van de warmtepomp, hoe meer geluid de buitenunit produceert. Uit onderzoek blijkt dat maar een klein deel van de warmtepompbezitters geluidsoverlast ervaart van de warmtepomp. In de praktijk hoef je er dus weinig van te merken, maar het kan een nadeel van deze warmtepomp zijn. Overlast is te voorkomen door de buitenunit slim te kiezen én hem op een slimme plek neer te zetten. Warmtepompen die de bodem of PVT-panelen als bron hebben, hebben geen buitenunit met ventilator en maken dus weinig tot geen geluid.
De compressor perst het koudemiddel in de warmtepomp samen.
Met deze tips kun je het geluid van de buitenunit beperken:
- Kies voor een stille warmtepomp. Het geluidsvermogen (decibel) staat op het energielabel.
- Een modulerende warmtepomp(dat zijn de meeste) kan op lagere toeren werken. De pomp schakelt dan minder vaak aan en uit, en de ventilator in de buitenunit minder draait dan minder hard.
- Een buffervat helpt ook tegen vaak aan- en uitschakelen van de warmtepomp. In het buffervat zit een voorraadje warm water voor de verwarming (cv). De warmtepomp hoeft daardoor minder vaak aan te slaan.
- Je kunt ook een groter model buitenunit nemen (met hetzelfde vermogen). Deze heeft een grotere ventilator die minder hard hoeft te draaien en daardoor wat minder geluid maakt.
- Verder kun je het geluid ook dempen met een speciale geluidsdempende ombouwkast of een geluidsabsorberende laag tussen de warmtepomp en muur.
Tip: Planten of struiken voor de buitenunit dempen het geluid ook. Een extra voordeel daarvan is dat je het apparaat ook minder goed ziet.
Op deze plekken geeft de buitenunit minder kans op geluidsoverlast:
- Tegen een muur zonder ramen of deuren, bijvoorbeeld tegen de zijkant van je huis.
- Bij of achter een schuurtje. Dan kun je hem ook uit het zicht zetten.
- Op het dak van een aanbouw. Let wel op trillingen (zie de volgende tips).
- Op voldoende afstand van de grens met de buren. Bijvoorbeeld midden tegen de achterkant van het huis.
Let op: Zet de buitenunit niet vlakbij een slaapkamerraam van jezelf of de buren.
Een buitenunit kan trillingen veroorzaken. Die kun je op de volgende manieren voorkomen:
- Plaats de buitenunit op een stevige, verharde ondergrond.
- Daken kunnen gevoelig zijn voor trillingen. Vooral op een plat houten dak kan het dak gaan meetrillen (resoneren). Boven een woonkamer of slaapkamer is dat onprettig. Een geluidsdempende kast of een geluidsabsorberende laag tussen de warmtepomp en het dak of de muur kan helpen.
Hoe voldoe ik aan de geluidsnorm?
Er zijn wettelijke normen voor het geluid dat een buitenunit op de grens met de buren mag maken. Overdag mag dat niet meer dan 45 decibel (dB) zijn en in de avond en nacht niet meer dan 40 decibel. Dit kun je vergelijken met zacht gefluister in een stille kamer. De meeste mensen ervaren dit als stil.
De afstand van de warmtepomp tot de grens maakt hierbij niet uit, als het geluid op de grens maar onder de norm blijft. Als je de tips voor het geluid en de plaatsing van de warmtepomp hierboven volgt, kun je bijna altijd binnen de norm blijven. De installateur kan vooraf controleren of het geluid van de buitenunit binnen de wettelijke geluidsnorm blijft.
Tussenwoning en geluidsnorm
Ook bij een tussenwoning is het vaak mogelijk om een buitenunit te plaatsen waarmee je binnen de geluidsnorm blijft. In de afbeelding staat een voorbeeld voor een monoblock buiten bij tussenwoning van 5 meter .
Het gaat om een monoblock warmtepomp voor buiten met een geluidsvermogen van 57 decibel in de dagstand.
Vergroot afbeelding
Bij een tussenwoning van 5 meter breed kun je de monoblock voor buiten op verschillende plekken neerzetten:
- In het midden tegen de achtergevel van je huis. De afstand tot beide buren is dan zo groot mogelijk.
- Tegen een muurtje op de grens met de buren. In de praktijk zal de muur ongeveer 2,5 meter lang en 1.80 meter hoog moeten zijn. Heb je geen muur, dan kun je er misschien een (laten) bouwen. Tegen een gewone schutting mag niet, die laat te veel geluid door.
- Op het dak van een uitbouw.
- Met een geluidsdempende ombouwkast tegen de schutting aan.
Check altijd goed of er ramen en deuren dicht bij de grens met de buren zitten. Als dat het geval is, moet je misschien een andere plek kiezen.
Ook als je een minder brede tussenwoning hebt, zijn er mogelijkheden. De installateur van de warmtepomp kan helpen om te bepalen je of een (extra stille) buitenunit kunt plaatsen die aan de geluidnorm voldoet.
Voor appartementen geldt dezelfde geluidsnorm. De 'grens met de buren' gaat dan over de ramen en deuren van de appartementen naast, boven en onder de jouwe. Dat maakt het plaatsen van een buitenunit lastiger, maar niet altijd onmogelijk.
Wat zou bijvoorbeeld kunnen?
- Als je op de onderste verdieping woont en een tuin hebt, kun je daar een buitenunit neerzetten. Kijk bij de tussenwoning voor tips.
- Als je op de bovenste verdieping woont, zou je een buitenunit op het dak kunnen zetten.
- Woon je in een laag appartementengebouw (bijvoorbeeld 3 of 4 verdiepingen), dan kun je misschien een warmtepomp op het gezamenlijke dak plaatsen.
- Komen er meer units op het dak te staan, dan zijn geluiddempende kasten verstandig.
Wil je een eigen warmtepomp, bespreek dat dan altijd met de VvE. Een gezamenlijke oplossing (samen met alle eigenaren) kan slimmer zijn.
Verschil hybride en volledig elektrische warmtepomp
De meest gangbare warmtepompen hebben een binnenunit en een buitenunit. De buitenunit haalt de warmte uit de buitenlucht. Er zijn twee varianten:
- 01
Volledig elektrisch: een volledig elektrische warmtepomp zorgt voor verwarming van je huis én voor het warme water in de badkamer en keuken. Als je ook nog elektrisch gaat koken, woon je zonder aardgas. Deze warmtepomp wordt ook wel combi, volledig of all-electric genoemd. Een volledig elektrische warmtepomp is geschikt als je huis al redelijk tot goed geïsoleerd is. Lees hier alles over de volledig elektrische warmtepomp.
- 02
Hybride: een hybride warmtepomp werkt samen met je cv-ketel. Hij zorgt op de meeste dagen voor de warmte in huis, de cv-ketel springt alleen bij als het erg koud is of je huis snel moet opwarmen. De cv-ketel zorgt ook nog voor warm water in de badkamer en keuken. Voor een hybride warmtepomp is geen goede isolatie nodig, maar je haalt er wel meer uit als je ook beter gaat isoleren. Ben je van plan om op korte termijn te gaan isoleren (bijvoorbeeld binnen 5 jaar), overweeg dan om een all electric ready variant te nemen. Lees hier alles over de hybride warmtepomp.
Wist je dat... ... het overgrote deel van de warmtepompbezitters heel tevreden is en hun warmtepomp een 8 of hoger geeft?
Welke warmtepomp kies ik?
De keuze voor een hybride of volledig elektrische warmtepomp hangt af van hoeveel warmte er nodig is om je huis warm te krijgen. De isolatie van je huis is daarbij een belangrijke factor. Voor een volledig elektrische warmtepomp moet je huis op z'n minst redelijk geïsoleerd zijn.
Vergroot afbeelding
Wat is redelijke of goede isolatie?
Bij redelijke isolatie zit er bijvoorbeeld 8 tot 12 centimeter isolatiemateriaal in het dak en de vloer. In de ramen zit HR++ glas en je hebt spouwmuurisolatie. Let op: dit is een voorbeeld. Zit er ergens in jouw huis een dunnere laag, dan kan die gecompenseerd worden door een dikkere laag op een andere plek.
Je kunt ook letten op het bouwjaar. Vanaf 1992 zijn huizen bij de bouw redelijk geïsoleerd (let op: HR++ glas was tot 2000 nog niet standaard, check of jouw huis dit heeft). Vanaf 2000 werd de isolatie steeds beter. Vanaf 2009 krijgen huizen bij de bouw goede tot zeer goede isolatie. In al deze huizen is de isolatie voldoende om over te stappen op een volledig elektrische warmtepomp.
Misschien moet je nog wel iets doen aan de capaciteit van je radiatoren of convectoren. Hoe meer warmte die kunnen afgeven, hoe zuiniger de warmtepomp werkt. Het kan helpen om radiatoren of convectoren te vervangen door grotere, of er een paar bij te plaatsen. Vloerverwarming is heel geschikt bij een warmtepomp. Lees alles over radiatoren en vloerverwarming.
Verder kan het helpen om je ventilatie energiezuiniger te maken. Dat kan bijvoorbeeld met een ventilatie-unit in de buitenmuur die de warmte terugwint (wtw). Je blijft daarmee goed ventileren, maar de binnenkomende koude lucht wordt alvast een beetje opgewarmd door de warme lucht die naar buiten gaat. Lees meer over energiezuinige ventilatiesystemen.
Geen redelijke of goede isolatie? Dan een hybride warmtepomp
Heeft je huis nog niet overal redelijke of goede isolatie? Dan kun je een hybride warmtepomp installeren. Alleen als je nergens isolatie hebt is het beter om eerst te beginnen met isoleren en daarna een hybride warmtepomp te plaatsen. Zo haal je meer uit je warmtepomp. Ben je van plan om de isolatie op korte termijn (bijvoorbeeld binnen 5 jaar) op orde te hebben? Kies dan voor een all-electric-ready variant van de warmtepomp. Deze kan je eerst hybride gebruiken naast je cv-ketel. Zijn de isolatie, ventilatie en je radiatoren eenmaal op orde, dan kun je de warmtepomp makkelijk aanpassen zodat je deze als volledig elektrisch kunt gebruiken.
Meer over de isolatie en het bouwjaar vind je op Alles over isoleren.
Alle soorten warmtepompen
Een warmtepomp haalt de warmte meestal uit de buitenlucht, maar kan ook een andere bron voor warmte hebben. Zoals warmte uit de bodem, of uit speciale zonnepanelen op het dak (PVT-panelen). Je hebt dan geen buitenunit met een ventilator nodig. Woningen met mechanische ventilatie zijn geschikt voor een ventilatiewarmtepomp. Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht die afgezogen wordt, en gebruikt die voor het verwarmingswater of warm water in je keuken en badkamer. Ook zijn er soorten die uit één apparaat bestaan die je binnen of buiten neerzet: een monoblock-warmtepomp.
Bekijk het volledige overzicht van alle soorten warmtepompen: van bodem-waterwarmtepomp tot PVT-panelen, en ontdek de voor- en nadelen van elk type warmtepomp.
Collectieve warmtepomp voor de buurt
In plaats van ieder zijn eigen warmtepomp is het ook mogelijk om een collectieve (gezamenlijke) warmtepomp te nemen voor een blok huizen of buurt. Dat kan één grote warmtepomp zijn die de warmte maakt, die dan via buizen naar de woningen gaat. Of er is alleen een gemeenschappelijke bron in de bodem, en ieder huis heeft een eigen warmtepomp die daarop is aangesloten. Het hangt van de situatie af of een collectieve warmtepomp voordeliger is.
Trend: steeds meer warmtepompen
Vergroot afbeelding
Aantal warmtepompen groeit
Deze infographic laat de toename van het aantal lucht-water-warmtepompen in Nederlandse huizen zien (zowel hybride als volledig elektrisch). In 2010 stond er in ruim 26.000 huizen een warmtepomp. In de 6 jaar daarna nam dat langzaam toe tot ruim 50.000 warmtepompen. Vanaf 2017 gaat het snel. Eind 2022 is het totale aantal warmtepompen in Nederlandse huizen 291.747. Alleen al in 2022 kwamen er ongeveer 87.500 warmtepompen bij. Bron: CBS 2023.
Onderzoek: hoe tevreden zijn mensen over hun warmtepomp?
De meeste mensen geven hun warmtepomp het cijfer 8 of hoger. Waar zijn ze tevreden over? Hebben zij of hun buren last van het geluid? Is het lekker warm in huis? En zouden ze in een volgend huis weer een warmtepomp nemen? Milieu Centraal heeft er onderzoek naar gedaan. Lees meer over de ervaringen van tevreden én ontevreden warmtepompeigenaren.
Ontdek hoe mensen hun warmtepomp ervaren
Welke warmtepomp in 3 vragen
- 01
Is jouw huis redelijk tot goed geïsoleerd? Ga dan voor een volledig elektrische warmtepomp. Hiermee kun je helemaal van het gas af. Is jouw huis in of na 1992 gebouwd en heeft het HR++ glas? Dan is de isolatie goed genoeg voor een volledige warmtepomp. Lees meer over de prijs en subsidie op Volledige warmtepomp.
- 02
Is jouw huis nu nog minder goed geïsoleerd? Dan kun je nu al een hybride warmtepomp nemen. Dan verwarm je je huis met een combinatie van de warmtepomp en je cv-ketel. Lees meer over de prijs en subsidie op Hybride warmtepomp. Ontbreekt er nog ergens isolatie? Ga dan ook isoleren! Daarmee wordt het energiegebruik van je warmtepomp nog lager. Heb je al isolatieplannen, kies dan voor een all-electric-ready hybride. Daarmee kun je op termijn helemaal van het gas af.
- 03
Is jouw cv-ketel 12 jaar of ouder? Zoek dan alvast uit of je huis geschikt is voor een volledig elektrische warmtepomp. Mis je ergens nog goede isolatie? Pak dat dan nu aan: zo ben je straks meteen klaar voor een volledige warmtepomp. Bekijk ook het Stappenplan aardgasvrij wonen.
Klaar voor een warmtepomp?
Advies op maat Check of jouw huis al geschikt is voor een warmtepomp. En ontdek welke dan het beste past: een hybride of volledig elektrische. Ontdek ook wat het kost en hoeveel je ermee bespaart.
Veelgestelde vragen over warmtepompen
Een warmtepomp en gewone elektrische verwarming werken allebei op stroom. Maar hoe ze die stroom gebruiken om warmte te maken, verschilt.
Gewone elektrische verwarming (bijvoorbeeld een straalkachel, heteluchtkachel, elektrische cv-ketel of elektrische vloerverwarming) zet stroom volledig om in warmte. 1 kilowattuur elektriciteit wordt dus omgezet in 1 kilowattuur warmte. Elektrische verwarmingen hebben daarmee een rendement van ongeveer 100%.
Een warmtepomp gebruikt de elektriciteit niet om warmte te produceren, maar om warmte uit de buitenlucht of bodem te halen en naar binnen te brengen. Daardoor kan een warmtepomp met 1 kilowattuur stroom wel 4 tot 5 kilowattuur warmte voor verwarming maken. Simpel gezegd: je stopt er 1 kilowattuur aan stroom in en je krijgt er 4 tot 5 kilowattuur aan warmte uit. Warmtepompen hebben voor verwarming dus een rendement van 400 tot 500%.
Ben je benieuwd hoe een warmtepomp precies werkt? Bekijk dan de uitlegvideo warmtepomp.
De meeste warmtepompen geven warmte af via het verwarmingswater dat door je verwarming stroomt. Een warmtepomp warmt het verwarmingswater meestal op tot 35 tot 55 graden, een cv-ketel staat vaak afgesteld op maximaal 60 of 80 graden. Een warmtepomp werkt dus met een lagere temperatuur. Daarmee kan je huis toch snel genoeg warm worden, als je radiatoren of de vloerverwarming (je afgiftesysteem) hiervoor geschikt zijn. Hierbij is het belangrijk dat het afgiftesysteem voldoende oppervlakte heeft.
Oude, slecht geïsoleerde huizen zijn gebouwd met grote radiatoren. Als zo’n huis later betere isolatie heeft gekregen, dan zijn de bestaande radiatoren vaak groot genoeg om het huis met lagere temperatuur goed te verwarmen. Lukt dat niet, dan kun je een paar dingen (laten) aanpassen:
- Je kunt bestaande radiatoren verbeteren met een radiatorventilator. Die bevestig je op of onder de radiator. Hij zorgt ervoor dat de warmte van de radiator sneller verspreid wordt.
- Je kunt een of meer radiatoren in de woonkamer, keuken en badkamer laten vervangen door grotere of dikkere radiatoren of door speciale radiatoren voor lage temperatuur. Je kunt ook 1 of 2 radiatoren bijplaatsen.
- Je kunt vloerverwarming of wandverwarming laten aanleggen: die zijn gemaakt voor verwarmen met lage temperaturen.
Lees meer over alle oplossingen op lage temperatuur verwarming.
Ook als je in een huurwoning woont of te maken hebt met een VvE, zijn er mogelijkheden om een warmtepomp te nemen. Lees op Verbeterjehuis.nl wat je kunt doen.
Wil je persoonlijk advies voor jouw situatie? Een energiecoach of energie-adviseur kan je helpen. Op Vind het energieloket in je gemeente zoek je gemakkelijk naar het energieloket van jouw gemeente. Daar kunnen ze je verder helpen.
Een warmtepomp kan ook een andere bron voor warmte hebben. Je hebt dan geen buitenunit nodig. Deze opties hebben allemaal zo hun eigen voor- en nadelen. Bekijk de verschillen en bepaal wat in jouw situatie het beste is.
Alternatieve bronnen voor warmte:
- Ventilatielucht. Woningen met mechanische ventilatie zijn geschikt voor een ventilatiewarmtepomp. Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht die afgezogen wordt, en gebruikt die voor het verwarmingswater.
- PVT-panelen wekken stroom op én halen warmte uit het zonlicht en de buitenlucht. Het aantal panelen dat je nodig hebt is afhankelijk van type PVT-paneel en vermogen van de warmtepomp. De aanschafkosten zijn hoger dan van een warmtepomp met buitenunit die de lucht als bron heeft.
- Warmte uit de bodem. Woningen met ruimte om het huis heen kunnen een bodembron aanleggen. Hiervoor wordt in de tuin een gat geboord tot 80 meter diep. Omdat het een ingrijpende actie is, en duurder dan een buitenunit, wordt het vaker toegepast in nieuwbouwwoningen en ligt het voor hybride warmtepompen niet voor de hand.
- Als je voldoende ruimte binnen hebt, is een monoblock-warmtepomp voor binnen ook een optie. Hierin zijn de binnen en buitenunit samengevoegd in één apparaat dat in de woning wordt geplaatst. Er wordt een aan- en afvoer gemaakt in de gevel of in het dak om de buitenlucht aan te zuigen en afgekoeld weer uit te blazen. Met een monoblock-warmtepomp in de woning er meer kans op geluidsoverlast in de woning.
Bekijk ook het volledige overzicht met alle soorten warmtepompen
Als je cv-ketel het nog goed doet, en nog niet zo oud is (bijvoorbeeld zo’n 5 jaar) kan je een hybride warmtepomp naast je huidige cv-ketel installeren. Je hoeft je cv-ketel niet voortijdig te vervangen of te wachten tot je cv-ketel aan vervanging toe is.
Ook als je cv-ketel al wat ouder is kun je een hybride warmtepomp aanschaffen. Maar investeren in betere isolatie om gas te besparen is een betere keuze. Zo kun je straks in één keer overstappen op een volledig elektrische warmtepomp zodra je cv-ketel aan vervanging toe is.
Je kunt er ook voor kiezen om een warmtepomp aan te schaffen die je de eerste jaren nog hybride gebruikt en -als je woning er klaar voor is- ook volledig elektrisch kunt inzetten. Hiervoor zijn nog wel enkele aanpassingen nodig, maar je kunt dezelfde warmtepomp blijven gebruiken. Dit wordt ook wel een all-electric-ready installatie genoemd.
De overheid gaat vanaf 2026 waarschijnlijk verplichten dat nieuwe verwarmingsinstallaties efficiënter zijn dan de huidige cv-ketels. Dat betekent dat als je vanaf 2026 je cv-ketel gaat vervangen, je verplicht bent om minimaal een hybride warmtepomp te installeren. Ook een volledig elektrische warmtepomp of aansluiting op een warmtenet is mogelijk.
Op deze verplichting komen uitzonderingen, als een woning niet goed te verwarmen is met een (hybride) warmtepomp of als het teveel kost. De uitzonderingen zijn voor nu:
- Bij een terugverdientijd van langer dan 7 jaar.
- Voor monumenten en gestapelde bouw (bijvoorbeeld een appartementencomplex/flat).
- Wanneer de woning binnen 10 jaar op een collectieve wijkoplossing, zoals een warmtenet, wordt aangesloten.
- Wanneer de buitenunit niet binnen de geluidsnormen kan worden geplaatst.
De plannen worden de komende tijd verder uitgewerkt. Zo is de terugverdientijd van een warmtepomp afhankelijk van veel factoren en is het nog niet duidelijk hoe de overheid deze gaat berekenen.
Meer informatie over deze verplichting vind je op dewebsite van de Rijksoverheid.
In de transitievisie warmte geeft jouw gemeente aan hoe jouw wijk van het aardgas af gaat, en wanneer. Kijk voor meer informatie op de site van jouw gemeente.
Komt er een warmtenet, maar duurt dat nog 10-20 jaar, dan kan je ervoor kiezen om in de tussentijd een (hybride) warmtepomp aan te schaffen. Een warmtepomp gaat namelijk zo’n 15 jaar mee.
De problemen rondom het stroomnet spelen op dit moment vooral op het hoogspanningsnet voor grootverbruikers (zoals industrie en zonneparken). Op dat net is het bijvoorbeeld soms niet mogelijk om nieuwe zonneparken aan te sluiten. Particulieren hebben daar geen last van, want zij zijn aangesloten op het laagspanningsnet.
Overweeg je de aanschaf van zonnepanelen, een warmtepomp of een elektrische auto? Dan is er op dit moment voldoende capaciteit op het net. Alleen in uitzonderlijke gevallen ontstaat er een probleem. Zo kan in wijken waar oude elektriciteitskabels liggen een piekmoment van zonnestroom zorgen voor overbelasting waardoor een klein deel opgewekte zonnestroom niet teruggeleverd kan worden aan het net. Zonnepanelen schakelen dan automatisch tijdelijk uit. Voor warmtepompen zijn geen problemen bekend.
In de komende jaren heeft het net een grotere capaciteit nodig. Netbeheerders zijn daarom bezig met het verzwaren van het net in wijken waar nog oude elektriciteitskabels liggen, zodat aan de groeiende stroomvraag kan worden voldaan.
Nee, je hebt geen zonnepanelen nodig als je een warmtepomp wilt aanschaffen. Ook als je stroom van het elektriciteitsnet afneemt, ga je met een warmtepomp besparen op je energierekening. In onze besparingen houden we dan ook geen rekening met zonnepanelen.
Wel kunnen zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp je extra voordeel opleveren voor het klimaat én je portemonnee. Je gebruikt dan immers ook zelf opgewekte groene stroom voor de warmtepomp en die stroom hoef je niet in te kopen van het net. Hoe groot het financiële voordeel is, hangt onder andere af van de hoeveelheid stroom die je kunt salderen met de salderingsregeling. Dat zit zo: de opbrengst van zonnepalen is het hoogst in de zomer en het laagst in de winter, terwijl de stroomvraag van een warmtepomp in de winter hoger is dan in de zomer. Een warmtepomp verwarmt immers in de winter het huis en heeft in de zomer alleen stroom nodig voor het warme water voor de douche en keuken (in het geval van een volledig elektrische warmtepomp). Met jaarlijks salderen maakt dit verschil in vraag en aanbod niet uit omdat je teruggeleverde zonnestroom in de zomer kunt ‘wegstrepen’ tegen de stroom die je warmtepomp in de wintermaanden verbruikt. Wanneer de salderingsregeling wordt afgebouwd zal je steeds vaker stroom tegen netstroomprijzen gebruiken en wordt het steeds belangrijker om slim gebruik te maken van je zonnestroom. Bijvoorbeeld door de zonnestroom overdag te gebruiken om een voorraadvat voor warm water op te warmen. Maar bedenk: ook zonder het extra voordeel van zonnepanelen is verwarmen met een warmtepomp aantrekkelijker dan verwarmen met een cv-ketel op gas.
Warmtepomp kopen en installeren
Wil jij je huis verwarmen met een warmtepomp? Lees op deze pagina waar je op moet letten bij het aanschaffen van een warmtepomp: van wat je vooraf moet controleren tot de vragen die je kunt stellen aan je leverancier. Ontdek het hier
Hulp bij energie besparen
Wil jij energie besparen, maar weet je niet waar je moet beginnen? Of wil je persoonlijk advies? Neem dan contact op met een vrijwillige energiehulp, met het energieloket in jouw gemeente, of met een professioneel energie-adviseur. Ontdek hoe je in contact komt met iemand die jou kan helpen. Meer weten
